Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng con người mới

1. Quan niệm của Hồ Chí Minh về con người

1.1. Con người được nhìn nhận như một chỉnh thể

- Hồ Chí Minh xem xét con người như một chỉnh thể thống nhất về mặt tâm lực, thể lực và các hoạt động của nó

- Hồ Chí Minh xem xét con người trong sự thống nhất của hai mặt đối lập: thiện và ác, hay và dở, tốt và xấu,...bao gồm cả tính người -  mặt xã hội và tính bản năng - mặt sinh học của con người

1.2. Con người cụ thể, lịch sử

- Người dùng khái niệm “con người” theo nghĩa riêng nhưng đặt trong bối cảnh lịch sử cụ thể và một tư duy chung

- Người xem xét con người trong các mối quan hệ xã hội, quan hệ giai cấp, theo giới tính, nghề nghiệp trong khối thống nhất của cộng đồng dân tộc và quan hệ quốc tế

1.3. Bản chất con người mang tính xã hội

- Để sinh tồn con người phải lao động sản xuất, trong quá trình đó con người nhận thức được các hiện tượng, quy luật của tự nhiên, của xã hội, xác lập các mối quan hệ giữa người với người,...

- Con người là sản phẩm của xã hội. Theo Hồ Chí Minh, con người là sự tổng hợp các quan hệ xã hội từ rộng đến hẹp

2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trò của con người và chiến lược “trồng người”

2.1. Quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trò của con người

- Con người là vốn quý nhất, nhân tố quyết định sự thành công của sự nghiệp cách mạng

+ Theo Hồ Chí Minh: “trong bầu trời không gì quý bằng nhân dân, trong thế giới không gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân”

+ Dân ta là tài năng, trí tuệ, sáng tạo

+ Nhân dân là yếu tố quyết định thành công của cách mạng

- Con người vừa là mục tiêu vừa là động lực của cách mạng; phải coi trọng, chăm sóc, phát huy nhân tố con người

+ Hồ Chí Minh thấy rõ yêu cầu phải giải phóng dân tộc, giải phóng con người, giải phóng lao động xã hội

+ Người có sự cảm nhận, thông cảm sâu sắc với những người cùng khổ, nô lệ lầm than

+ Mọi chủ trương đường lối chính sách của Đảng đều vì lợi ích chính đáng của con người

+ Hồ Chí Minh có niềm tin mãnh liệt vào sức mạnh vĩ đại và năng lực sáng tạo của quần chúng

+ Con người là động lực của cách mạng được nhìn nhận trên phạm vi cả nước, toàn thể đồng bào song trước hết là ở giai cấp công nhân

+ Con người là động lực chỉ có thể thực hiện được khi hoạt động có tổ chức, có sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản

2.2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về chiến lược “trồng người”

- “Trồng người” là yêu cầu khách quan, vừa cấp bách vừa lâu dài của cách mạng

+ Người rất quan tâm đến sự nghiệp giáo dục, rèn luyện, đào tạo con người

+ Con người phải được đặt vào vị trí trung tâm của sự phát triển

- “Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội, trước hết cần có những con người xã hội chủ nghĩa”

+ Con người xã hội chủ nghĩa đương nhiên phải do chủ nghĩa xã hội đào tạo ra

+ Mỗi bước xây dựng con người như vậy là một nấc thang xây dựng chủ nghĩa xã hội

+ Quan niệm của Hồ Chí Minh về con người xã hội chủ nghĩa gồm hai mặt gắn bó chặt chẽ với nhau:

Một là, kế thừa những giá trị tốt đẹp của con người truyền thống

Hai là, hình thành những phẩm chất mới: có tư tưởng xã hội chủ nghĩa, có đạo đức XHCN, có trí tuệ bản lĩnh để làm chủ, có tác phong XHCN, có lòng nhân ái, vị tha, độ lượng,...

- Chiến lược “trồng người”:

+ Biện pháp quan trọng bậc nhất là giáo dục đào tạo

+ Nội dung và phương pháp giáo dục đào tạo phải toàn diện, cả đức, trí, thể, mỹ, phải đạt đạo đức, lý tưởng và tình cảm cách mạng, lối sống XHCN lên hàng đầu

Tư tưởng về văn hóa, đạo đức và xây dựng con người mới là một bộ phận rất quan trọng trong hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh. Tư tưởng đó đã trở thành một bộ phận của nền văn hóa dân tộc và là ngọn đèn pha soi đường cho công cuộc xây dựng một nền văn hóa và đạo đức mới ở Việt Nam.